Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

algemene vragen over genealogisch onderzoek bij Tresoar
Plaats reactie
Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Margreet Huisman » woensdag 12 feb 2020 3:38 pm

Hallo allemaal,

Kan iemand voor mij onderstaande akte transcriberen:
https://allefriezen.nl/zoeken/persons?s ... %7D&page=2
Akte 9 uit het Hypotheekboek Hennaarderadeel 1660-1673, inventarisnummer 062, Oude Inventaris M6.

Het gaat om (mijn hopelijke voorouders) Simen Jans en Acke Lieuwes,
maar het is me niet helemaal duidelijk wat, waarom en hoe ze kopen,
wat hun eventuele beroep is, en waar ze wonen.

Ze kopen van Melis Syses (Hattinga), gesterkt met zijn ouder Syse Clases en Siouck Quirijns, mede woonachtig te Oosterend -
en dat echtpaar komt voor in de doopboeken Oosterend-Hennaard vanaf 1644, te Sneek in 1664, en Siouck te Leeuwarden in 1668.
Volgens mij komt Simen Jans ook op de volgende bladzij nog voor, dus het is een heel verhaal,

Alvast bedankt,
Margreet

Kiek
Berichten: 209
Lid geworden op: maandag 16 sep 2013 4:00 pm

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Kiek » donderdag 13 feb 2020 2:24 pm

Hallo Margreet,

Hoewel ik geen kennis heb over juridische kwesties, heb ik geprobeerd een beginnetje op te zetten. En de betalingsverplichtingen vaak gegokt. Je begrijpt dus dat het voor vele verbeteringen vatbaar is. Het geeft wel een idee/beeld over het dagelijkse leven van schoenmaker Simen Jans, en de werktuigen eromheen. De cuypen waarschijnlijk voor leerbewerking, en de calckdobbe als voorbereiding van het ontdoen van haren van een koeienvel.

Simen Jans, mr. schoenmaker tot Oosterend en Acke Lieuwes dr echteluyden verkopers ter eenre en Melis Sytses, gesterkt met Sytze Clases en Siouck Krijns dr mijn vader en moeder mede woonachtig tot Oosterend ende bij consent van selve coper ter andere zijde doen cond en bekennen met malcander aengegaen opgericht en gecelebreert te hebben sekeren contracte van coop en vercopingen bij welcke wij echte. vercopers aen coper hebben opgedragen en vercoss sekere onse huijsinge schuirre hovinge en plantagie met tue schoenmakers cuypen en een calckdobbe soo wij echte .. selve voor deze in eijgendom hebben gehadt en beseten leggen~ t'buister achter hien offes d' caets baen ten oosten Baucke Intes te zijden het kerkhof ten westen ~en Ane coopman te noorden en nesftegens vrij van alle uitgaen~ rente doch staen tusschen Baucke Intes op een mandelige sijdemuur met een looden goot tusschen beyden tot gemenelasten van beyden te onderhouden voorts met sodanige servituten en geregticheden als van olts daer toe en~ men behoort hebben des dat d'aenveerdinge van possessie op Pinxter deses jaers eerst sal geschieden en is mede geconditioneert dat d'vercoper Simen Jans haer ander huijs tot Oosterend wederom sal mogen copen om daerinne te schoenmaken ofte t'schoenmakers ampt in~ dorpe van Oosterend aldaer woonachtig sijnde sall mogen exerceren. Waer voor d'copers aen echteluijden vercopers fast betalinge d'sua van seven hondert ende dartiende halve ggd d'stuck 28 stvrs doen met een gouden ducaton van vijftien car: gld? ten profijte van vercoperse Acke Lieuwes dr voornoemd op terminen na be.. nannete . maij 1661 twee hondert ggd en op Aldersz daer aen volgen~ des selves ..... gld tweehondert gld ..... daerna op navolgen~ eerste May dagen ..... hondert car. gl t'stuck 20 stvrs doen, docht'laeste termin ad concurrentem summan. en d'gouden ducaton bij t'eerste termin gereed welcke [voornoemde] contracte p[ar]tijen contragenten hunc ende accepteren hebben belooft en aengenomen haer daer nu in alle manieren te willen reguleren den selve in alle poincten en condities te willen nagaen en achter volgens sprerrae de vercopers omme . vercoste te leveren vrij en francq van allen handen en aller mensechen opsprake te goede wachten en waren sampt voor d'ictite caveren sona rechten behoort en ick coper nevens mijn vader en moeder als ten overstaen van~ welcke ick bij der selver consent dese coop hebben aengegaen belove d'opgemelte terminen op gestipuleerde tijt en plaetse te sullen betalen daer voor wij Sytze Clases en Syouck Krijns dr ons als burgers in solidum rrrrrrrrrrr van alle excepties doch insonder van divisie en difrasme die ons hier tegens eenichsins sullen mogen ofte comen opitaseren alles onder verbant en hypotheecq van alle onse hebben ofte toecome voeren en onvoeren geen uitgesondere goederen die wij contragenten en borgen nevens onze psonen voor t'nacomen van dezen submitteren den hoven van fryslant en allen anderen gerechten ter eerste instantie justitiabel. In kennise ons handen den 27 April 1661 onderstonden Sydse Clases . Melis Sytses . Symen Jans het egenst gesetterde merk van Acke Lieuwes
A copius wt testis
Met vriendelijke groet,
Kiek

Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Margreet Huisman » donderdag 13 feb 2020 4:22 pm

Heel hartelijk dank, Kiek!
Met die transcriptie ernaast, eens kijken hoe ver ik dan kom.

Ik had van Andries al een samenvatting in de mail gekregen,
waarbij ze inderdaad verkopen, ipv kopen !!
Dus ik zal eens op zoek naar de eerdere koopakte.

Hij kwam ook hiermee:
Ze committeren zich geen pand in het dorp te kopen om daar een schoenmakerij te beginnen, een concurrentiebeding dus!

Ik zag in mijn aantekeningen nog een vervolg op 12 juni 1662, dezelfde mensen plus de naam Bauke Intes,
maar die was hier dus ook al, als plaatsaanduiding.

Ik ben ook wel benieuwd of ik iets kan vinden over wat ze na de schoenmakerij dan gingen doen,
en het is trouwens geen wonder dat ik niets in BBHen kon vinden, aangezien het geen boerderij betreft.

Groet Margreet

Kiek
Berichten: 209
Lid geworden op: maandag 16 sep 2013 4:00 pm

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Kiek » donderdag 13 feb 2020 7:10 pm

Een mooi 17e eeuws voorbeeld van concurrentiebeding, Margreet.
Dus heeft Melis Sytses een lagere prijs bedongen.

Dat haal ik (hoewel erg onzeker) uit:
"..en is mede geconditioneert dat d'vercoper Simen Jans gaer ander huijs tot Oosterend wederom sal mogen copen om daerinne te schoenmaken ofte t'schoenmakers ampt in dorpe van Oosterend aldaer woonachtig sijnde sall mogen exerceren."

Afijn, analyse van deze tekst is mij niet gegeven.
Te moeilijk voor mij, ook door chronisch gebrek aan leesoefening.

Dag!
Kiek

Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Margreet Huisman » donderdag 13 feb 2020 7:13 pm

Je zou dan eerder denken aan "geen ander huijs" .....
Toch een raadsel waarom ze de schoenmakerij aan de wilgen hangen.

Ik heb in elk geval het goede echtpaar te pakken,
want op 3-5-1658 zijn ze al echtpaar te Oosterend
(en het gelijkgenaamde koppel trouwt pas in 1660 Wommels).

In scan 212 van Hyp. Henn. 1651-1660 bekennen ze schuldig te zijn aan Jan Clases Rispens 50 car. gulden,
Denk ik, want ik kan er weer bijna niets van lezen,
dus als er iemand wil helpen, graag.

Groet, Margreet

Gebruikersavatar
Andries Koornstra
Berichten: 3911
Lid geworden op: zaterdag 22 apr 2006 10:20 am
Locatie: Heerenveen

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Andries Koornstra » donderdag 13 feb 2020 10:46 pm

Hoi,

Veel meer staat er niet in de akte. Het zijn allemaal vaste formuleringen over aflossing, het ten onderpand stellen van hun bezittingen enz. Hij kan zijn naam schrijven, zij zet een handwerk.
Ondertekend te Sneek op 3 mei 1658, en op dezelfde datum geregistreerd. In de marge een aantekening dat de schuld is afgelost op 30 apr 1664.

Groetjes, Andries.

Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Margreet Huisman » zaterdag 15 feb 2020 3:24 pm

Bedankt Andries.
Wel apart dat ze pas in 1664 aflossen, terwijl ze in 1661 toch ook wat geld om handen krijgen.
Wat kan trouwens de reden zijn dat Acke Lieuwes een eigen ducaton krijgt?
met een gouden ducaton van vijftien car: gld? ten profijte van vercoperse Acke Lieuwes dr voornoemd

Met het alleenrecht op schoenmaken, zou ik verwachten dat Melis dan een hogere prijs betaalt, niet een lagere.

Groet Margreet.

Petra
Berichten: 35
Lid geworden op: zondag 11 dec 2016 2:40 pm

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Petra » maandag 17 feb 2020 6:34 pm

Dat gebeurt wel eens vaker... Bij de verkoop wordt een kleine bonus bedongen. Een extraatje om de overeenkomst te verzoeten. Soms is het de verkopersche die zo'n bedragje, vaak een ducaat, kan toucheren, in dit geval kennelijk haar dochter? Niet heel bijzonder, in elk geval.
Is Acke Lieuwes eerder gehuwd geweest en heeft zij uit dat huwelijk een dochter? Want anders was het wel "hun" dochter, niet speciaal de hare.

Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Margreet Huisman » maandag 17 feb 2020 9:04 pm

Bedankt voor je reactie, Petra.
Lieuwedr moet je gewoon aan elkaar vast lezen, en dan is het gewoon Acke Lieuwes.
Rauwerderhem, huwelijken 1650
Vermelding: Bevestiging huwelijk op 18 januari 1650
Man : Sijmen Jans afkomstig van Poppingawier
Vrouw : Acke Lijuuedr afkomstig van Joure
Trouwregister Gerecht Rauwerderhem 1595-1652
Inventarisnr.: DTB 575
Ik heb de originele aankoop ook gevonden:
Hyp. Henn. 1631-1649: scan 385 - 14-6-1650
Willem Jacobsoon en Grijdt Clasedr egteluijden te Oosterend doen cont en bekennen
aan Sijmon Jansoon en Auck Lijuwedr egtoes tegenwoordig woonachtig aldaar,
verkocht en overgedragen te hebben sekere huijsinge ... cum annexis, staande en gelegen in den dorp
.. Jol.. Wijbes ten zuijden, 't kerckhoff ten westen, Piecke Siurdts ten noorden, d'agterbuijren ten oosten, met alles dat er in is.. spijker en nagelvast , mitsgader de cuijpen ende calckdobben ..
vierhonderd en vierentachtig gg, veertien stuv/b ijder ge 28 stuv/b ....
.. voldaan ..
.. volle vrije coopbrief ...
in een keer betaald dus. Ik kan ook niets vinden over termijnen.
Ik kom alleen niet uit het verhaal daarna, en de getuigen.

Groet, Margreet

KleineKerkstraat
Berichten: 10
Lid geworden op: zondag 4 jan 2015 11:45 am
Contacteer:

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door KleineKerkstraat » maandag 4 mei 2020 7:20 pm

Een paar kleine aanvullingen waar je niet om vraagt maar die misschien van nut kunnen zijn.

Als leeshulp: 'en' met een streep erboven betekent 'ende'. Soms is 'ende' ook afgekort als iets dat we nu als een soort apenstaartje herkennen. Die afkortingsstreep geldt ook boven 'leggen', dat is dus 'leggende', 'staen' wordt opeens 'staende' en de 'wtgaen rente' wordt opeens 'wtgaende rente'. Niet moeilijk te onthouden, en het kan zomaar opeens een logischer en beter lopend verhaal worden.

Het douceurtje wordt in de proclamatieboeken van Harlingen meestal een 'toehaak' genoemd (toeacke, toehack). Soms ook een 'vereeringh' of een 'geschenck'. Niet meteen terzijde schuiven als onbelangrijk, want als iemand 'twee daalders ten geschencke voor de kinderen' krijgt, dan weet je dat er op dat moment twee levende kinderen zijn. En dat kan de enige manier zijn waarop je dat te weten komt.

In de genoemde proclamatieboeken van Harlingen kom ik in twee procent van de verkopen zo'n geschenk tegen. Het is dus niet uniek, maar ook bepaald niet alledaags. Verder heeft het volgens mij geen reden, behalve dat de verhouding tussen de koper en de verkoper blijkbaar zo ligt dat het gevraagd kan worden. behalve muntgeld wisselen ook wel eens zilveren gebruiksvoorwerpen van eigenaar, maar ook wel eens een moederpaard, een vadem brandhout of een kan Franse wijn.

Een toehaak komt verder vaak voor als een bepaald onroerend goed 'verwandeld' [geruild] wordt. Een wandelkoop kent geen koopsom en omzeilt daarmee de daarop geldende belastingen (officiegeld, armengeld, oortjesgeld, 56e penning, etc.). Om die reden zie je soms ook dat goederen van ongelijke waarde 'gewandeld' worden, maar dat er dan een toehaak wordt betaald die natuurlijk precies het (getaxeerde) prijsverschil dekt. Er zal wel sterk op die praktijk gelet zijn, maar toch presteert iemand het eens om een huis te wandelen tegen een kaagschip met zeil anker en touw, met een toehaak van 1560 cg.

KleineKerkstraat
Berichten: 10
Lid geworden op: zondag 4 jan 2015 11:45 am
Contacteer:

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door KleineKerkstraat » maandag 4 mei 2020 8:32 pm

Nu nog iets dat wel gevraagd wordt :P , namelijk een transcriptie van de gehele akte. Interpunctie is toegevoegd, en afkortingen zijn opgelost tussen blokhaken, waardoor je hopelijk het hele verhaal achter elkaar kunt doorlezen. Meestal vergroot een keer hardop lezen ook het begrip van de tekst.

Het betreft hier overigens een huysinge en een stede, en de stede is meestal de grond waarop het huis gebouwd is. Zo wordt ook wel een 'koud steed' verkocht, nl. een stuk grond waarop nooit gebouwd is geweest. En een 'warm steed' is wel leeg, maar niet maagdelijk. Dit terzijde.

Op den 14e juny a[nn]o 1650 is voor ons ondergescr[even] mederechter
en[de] secr[etar]is van hennaerderadeel gepraesenteert sekere coopb[rieve] luyden[de]
van woorde tot woorde t'principale coopbrieff als volgt,

Willem Jacobs en[de] Griettye Clasedr., echteluyden wonachtich
tot Oosterendt, doen condt en[de] bekennen voor ons en[de] onse erffgen[aemen]
vercocht en[de] overgedragen te hebben, sulcx doende bij desen,
aen Symon Janszn. ende Hacke? Lyuuedr. echtel[uyden] tegen-
woordich wonachtich aldaer, sekere huysinge en[de] stede
cum annexis staende en[de] gelegen in den [voorschreven] dorpe, hebben[de]
Jetse Wybes ten zuyden annex, 't kerckhoff ten westen,
Pyecke Buues? ten noorden, ende d'achterbuyren ten oosten
ten naesten, met alles datter in, om ende aen eerdt-, spijc-
ker ende nagelvast is, mitsgaders de cuypen en[de] de calckdobben
[daer] bij sijnde, voorts met lasten, [pro]fijtten, actien en[de] gerech-
ticheden [daer] toe- ende aenbehorende, en[de] special[yck] met de gerechtic-
heyt in dese [ver]cochte huysinge in't Oosterendt op de ??
van Jetse Wybes te mogen uytsetten en[de] huysen tot sijn
believen, voor de som[m]a van tvehondert tveentachtich goltg[u]l[dens]
veertien st[uyve]rs, yder g[u]lden] 28 st[uyve]rs doende, d'costen halff en[de] halff,
ende gemerct(?) de copers ons vercopers d'selve coops[omme?] doet
passeren van genoechsame reversael in gel[ycken] dato als desen
hebben voldaen en[de] betaelt, is't dat wij haer [daer]aff bedancken,
en[de] desen voor een volle, vrije coopbrieff, generale eyntel[ycke] en[de]
absoluytte quytantie passeren, overdragen derhalven de
copers en[de] hare erven den directen, waren, vrijen eygendom,
mitgaders den ledigen, realen en[de] actualen possessie der
[ver]cochte huysinge en[de] stede cum annexis, ende d'selve copia
auctoritate 't aenvaerden, possideren, besitten, gebruycken
en[de] voorts [daer]mede doen en[de] laten, wes een yder met sijn
vrij eygen [ver]mach en[de] naer rechte geoorloft is, immers
aennemen en[de] geloven voor ons en[de] onse erffgen[aemen], de copers
en[de] hare erven het vercochte vrij te leveren en[de] voor de
evictie die te caveren [=in te staan], onder hypoteqe van alle onse
't zamene, en[de] elcx besondere [=afzonderlijke], roerende onroerende presente
en[de] toecomende goederen, gene uytgesondert, d'welcke goederen
en[de] ons persoonen wij desen aengaende oock submitteren [=onderwerpen]
onder den Hove van vrieslandt, en[de] het Gerechte van Hen-
naerderadeel, beyde ter eerster instantie justitiabel [=bevoegd],
renunitieren [=verwerpen] in desen oock de benefitien van divisie en[de] discussie
en[de] ick Gryettye alle mijne vrouuel[ycke] privil[egien] spetial[yck]
Senat[us] Consulti Vell[eani] et Auth[entica] si qua mulier

(het oud Romeins rechtelijke verweer om als vrouw niet gehouden te zijn aan
een verleende borgtocht en andere vermogensrechtelijke handelingen, bekend
als de zgn. 'Authentica si qua mulier', wordt hier uitdrukkelijk verworpen)

[daer]aff onderricht,
alles oprecht, t[er] accorde onse vertekeningen, en[de] t[e] onser
bede de subscriptie [=ondertekening] van Suffrido [=Sjoerd ;)] Bruynsma, secr[etar]is van
Hennaerderadeel, hieronder gestelt, desen xxve may a[nn]o
1650, bij continuatie. onder stonde Willem jacobs,
Gryet Clases en[de] Suff[ridus] ?? bruynsma met enige togen.

voorte versoeckende desen hier geregistreert t[e] hebben, is't sec-
ure dies halven bij ons hier te boecke gestelt. in kennisse
on[ser] handen. Op dato als vooren.

Margreet Huisman
Berichten: 5350
Lid geworden op: zaterdag 10 dec 2005 1:02 am

Re: Leeshulp Hypotheekboek Hennaarderadeel 1661

Bericht door Margreet Huisman » dinsdag 5 mei 2020 7:59 pm

Wat een klus, joh! Heel hartelijk dank,
ook voor de ongevraagde adviezen fansels :)

Groet, Margreet

Plaats reactie